Historia

W tym miejscu przed laty – w okresie II wojny światowej mieścił się zakład dla dzieci polskich robotnic przymusowych, które urodziły się w niewoli i były odbierane matkom. Zakład ten od 1943 roku był miejscem eksterminacji. Prowadzony był przez ewangelickie siostry zakonne. Kierowała nim siostra Borgia Gotzler. Dzieci przetrzymywano w nieludzkich warunkach; były niedożywione, chore, brudne i pozbawione opieki lekarskiej. Panowała wśród nich wysoka śmiertelność spowodowana głodem i chorobami.

Przez wąsoski zakład przewinęło się 489 dzieci, z których najstarsze miały około 5 lat, a zdecydowana większość była w okresie niemowlęcym. Zakład ten był największym, obok Dzierżoniowa ośrodkiem zagłady. Przebywały w nim również dzieci rosyjskie i ukraińskie.

Część z tych dzieci uznanych za rasowo wartościowych, kierowano do ośrodków germanizacyjnych lub bezpośrednio do rodzin niemieckich. Natomiast pozostałą część dzieci, zgodnie z rozporządzeniem niemieckim – uważano, że należy usunąć. Jeśli nie zostały zabite od razu, trafiały do zakładów, które nazywały się domami dziecka czy sierocińcami, a w praktyce były to ośrodki zagłady.

Kiedy zbliżał się front zapadła decyzja o spaleniu zakładu wraz z dziećmi. Nie doszło do tego dzięki ewangelickiemu księdzu, który zobowiązał się przekazać dzieci Rosjanom.

Na początku 1945 r. w zakładzie przebywało 120 dzieci. W kwietniu tego roku do Rawicza przewieziono już tylko 39 dzieci. Pozostałą część dzieci prawdopodobnie Rosjanie wywieźli do Rosji. W każdym razie ślad po nich zaginął. Dzieci, które trafiły do Rawicza – znalazły schronienie u sióstr Elżbietanek, a następnie zostały przygarnięte przez miejscowe rodziny. Były w bardzo ciężkim stanie zdrowotnym: chore i wychudzone do granic możliwości. Zaledwie po kilkoro z nich zgłosili się rodzice.

W czerwcu 1945 roku do sióstr Elżbietanek trafiło jeszcze 12 dzieci ocalałych z „pociągu śmierci” wiozącego je z podobnego zakładu w Czechach. Wśród nich był Andrzej Cichy.

Pan Andrzej Cichy – obecnie jest Prezesem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Więźniów – Byłych Dzieci, Niemowląt – Hitlerowskich Obozów i Zakładów Eksterminacji.

Po wyzwoleniu Wąsosza budynek zaadoptowano na Ośrodek Pomocy i umieszczono w nim pod opieką sióstr zakonnych ludzi niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie. Ośrodek ten funkcjonował do końca lat pięćdziesiątych. Po jego zamknięciu władze lokalne i powiatowe postanowiły w opuszczonych budynkach utworzyć zakład z internatem i szkołą dla dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Od wielu lat na naszym terenie istniała potrzeba stworzenia placówki szkolno – wychowawczej. Na podstawie decyzji z dnia 19 lipca 1960r. podpisanej przez Naczelnika Działu Szkolnictwa Specjalnego i opieki nad Dzieckiem – p. Stefana Krzemieńskiego, 1 sierpnia 1960 roku przeniesiono Państwowy Zakład Wychowawczy z Ratna Dolnego – powiat Nowa Ruda do Wąsosza.

Podczas uroczystości Dni Wąsosza zorganizowanych z okazji 670 rocznicy nadania praw miejskich dnia 22.11.1960 r. dokonano oficjalnego, uroczystego otwarcia Państwowego Zakładu Wychowawczego przy udziale władz partyjnych i oświatowych. Otwarcia dokonał Naczelnik Działu Szkolnictwa Specjalnego i Opieki nad Dzieckiem z Kuratorium Okręgu Szkolnego we Wrocławiu p. Stefan Krzemieński.

Pierwszym dyrektorem przez okres 2 lat była p. Małgorzata Grzonka. Pierwszymi wychowankami były dziewczęta w liczbie 60 , w wieku od 7 – 16 lat, które przeniesiono z podobnego Zakładu Wychowawczego z Ratna Dolnego.

W roku szkolnym 1962/63 funkcję dyrektora objął p. Romuald Heilman.

Z jego inicjatywy przekształcono zakład w placówkę koedukacyjną. Liczba wychowanków wzrosła wówczas do osiemdziesięciorga.

Pierwszy personel pedagogiczny składał się z trojga nauczycieli i czworga wychowawców: p. Zofia Kurowska. p Stefania Pastok, p. Kazimierz Nowak, p. Irena Koch, p. Janina Rudzka, p.Janina Klewin, p.Irena Nowak.

Kolejnymi dyrektorami placówki byli:

– p. Romuald Heilman(1962 -1964r.);

– p. Jerzy Przystajko (`1964- 1966r.);

– p. Antoni Filipowski ((1966- 1968r.);

– p. Zbigniew Fedorczak (1968- 1974r.).

Warunki lokalowe w ówczesnym czasie były niekorzystne: ciasnota, niedostosowanie wymogów pomieszczeń o tym charakterze, brak osobnej jadalni, piece kaflowe, brak pomocy dydaktycznych – wszystko to utrudniało prawidłowy przebieg procesu wychowawczego, edukacyjnego i rewalidacyjnego. Zrodził się wówczas pomysł rozbudowy placówki. Z jednej strony było to logiczne, a z drugiej wymagało ogromnych nakładów finansowych i czasu potrzebnego na rozbudowę. Proces rozbudowy był wcielany w życie przez kolejnych dyrektorów. Już wtedy pomyślano o rozwoju i aktywizacji wychowanków, uwzględniając ich pomoc w ramach prac społecznych – w rozbudowę placówki.

Rozbudowę rozpoczęto w 1970 r. W pierwszej kolejności dobudowano budynek gospodarczy równolegle dokonując istotnych zmian wewnątrz pozostałych budynków.

W 1973 r. rozebrano mur okalający, jednocześnie izolujący wychowanków od społeczności miejskiej, a zastąpiono go estetycznym ogrodzeniem.

Od września 1974 – 1991 r. dyrektorem była p. Zofia Kulicka, która obowiązki dyrektora pełniła przez okres siedemnastu lat.

W kolejnych latach z powodu złych warunków sanitarno – epidemiologicznych i ogólnego złego stanu budynku wszczęto starania o wyburzenie istniejącego internatu i wybudowanie nowego. Jesienią 1978 r. rozpoczęto prace rozbiórkowe, a na wiosnę 1979 roku rozpoczęto budowę.

W tym czasie, w roku 1976 kierownikiem internatu zostaje p. Anna Matuszewska. Obowiązki kierownika internatu pełniła przez okres 29 lat. Jej poprzednikami na tym stanowisku byli:

p. Henryk Dzyndzeluk (1974-76)

p. Michał Nastaszyc (1972-1973) – na stanowisku starszy wychowawca, a następnie pełniący obowiązki kierownika internatu,

p. Marian Szydłowski (1965-66)

p. Janina Klewin (1965)

p. Irena Koch (1962 )

P. Zofia Bełdowska (1962-1960).

Otwarcie nowo wybudowanego internatu nastąpiło 31 sierpnia 1982 r. 1 września 1982 roku Kuratorium Oświaty i Wychowania w Lesznie decyzją nr 23/84 z dnia 31 sierpnia 1984 r. powołało przy Państwowym Zakładzie Wychowawczym Szkołę Życia dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym.

Dwa lata później decyzją nr 21/84 z dnia 31 sierpnia 1984 roku Kurator Oświaty i wychowania w Lesznie przekształca Państwowy Zakład Wychowawczy w Wąsoszu w Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy.

W dniu 1 czerwca 1986 roku odbyła się uroczystość nadania placówce imienia – Janusza Korczaka. Do nadania imienia placówka przygotowywała się przez dłuższy czas. W ramach tych przygotowań w klasach zostały wykonane kąciki patrona – Janusza Korczaka, albumy plastyczne oraz odbył się Korczakowski Wieczór Literacki.

Kolejnym dyrektorem zostaje p. Ewa Marciniak. Funkcje tę pełniła w latach 1991 – 1997. Przez okres kolejnych dwóch lat obowiązki dyrektora pełniła p. Łucja Frąckowiak. W 1999 r. stanowisko dyrektora obejmuje p. Leszek Stuczyk, który podejmuje się remontu placówki w związku ze zmieniającymi się standardami unijnymi. Przebudowano i zmodernizowano wówczas cały pion kuchenny i sanitariaty. Wymieniono okna, centralne ogrzewanie w internacie oraz zniesiono bariery architektoniczne związane z podjazdem, dostosowując budynek do potrzeb dzieci z różnymi dysfunkcjami.

W 2001 roku stanowisko dyrektora na czas 1 roku obejmuje p. Danuta Owczarek. W czasie jej kadencji została utworzona Zasadnicza Szkoła Zawodowa.

Od 1 września 2002 roku do chwili obecnej funkcję dyrektora sprawuje p. Wiesława Stuczyk. W czasie pełnienia obowiązków dyrektora dokonano remontu budynków Ośrodka tj. wymiany instalacji elektrycznej w szkole i internacie, elewacji budynku internatu i „łącznika”, zmiany nawierzchni podwórka szkolnego oraz utworzenia placu zabaw. W ramach wykorzystania środków unijnych placówka została wyposażona w gabinet logopedyczny i pomoce dydaktyczne. W 2008 r. powstała również Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznymi oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

W roku szkolnym 2005/2006 wicedyrektorem tej placówki zostaje p. Mirosława Osmelak.

Nasi uczniowie odnoszą sukcesy w różnych dziedzinach. Reprezentują placówkę na szczeblu lokalnym, powiatowym, wojewódzkim, a nawet ogólnopolskim. Szczególnie wysokie wyniki osiągają w sporcie, w konkursach: przedmiotowych, ekologicznych, recytatorskich, plastycznych oraz przeglądach artystycznych; w tym również w konkursach wokalno – muzycznych.

*W opracowaniu historii wykorzystano informacje zaczerpnięte z następujących publikacji w Internecie:

Artykuł „ Skradzione dzieci” – Nietypowa lekcja historii przeprowadzona przez p. Andrzeja Cichego w I Liceum Ogólnokształcącym w Rawiczu.

Reportaż „Każdy powinien mieć swój grób” autorstwa Arkadiusza Jakubowskiego.

*Historia Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego została opracowana w oparciu o szkolne dokumenty, teczki osobowe, kroniki oraz na podstawie przeprowadzonych rozmów z byłymi pracownikami placówki.